Interview met Hella van den Elshout over de onlinetraining Moreel Beraad
Onlangs is BING van start gegaan met het aanbieden van een onlineversie van de training Moreel beraad in de app Teams. Hella van den Elshout, filosofe en trainer, geeft deze trainingen, waarbij deelnemers via een filosofische gespreksmethode aan de slag gaan met lastige casuïstiek. Hoe verloopt zo’n online workshop nou? Wat voor invloed heeft de online werkvorm op de inhoud? En welke voor-en nadelen biedt online filosoferen? In dit interview vertelt zij hoe het haar tot nu toe vergaat.
Dag Hella, hoe zijn de eerste sessies Moreel beraad online gegaan? Tevreden?
Jazeker. Ik gaf deze serie trainingen voor een middelgrote gemeente aan medewerkers die onlangs in dienst zijn getreden en binnenkort de ambtseed afleggen. Deze gemeente wil dat zij dit eed op een bewuste manier doen. Door de training kunnen de medewerkers het verband ervaren tussen het afleggen van de eed en integer werken.
Als trainer zag ik wel wat op tegen de eerste sessie. Ik dacht: haken deelnemers niet af als zij de training van achter een scherm moeten volgen? Is het op deze manier wel zinvol? Daarnaast vond ik ook het technische aspect lastig; daar was ik aanvankelijk niet zo handig mee en dat frustreerde me. Ik wilde vanwege de techniek bijna het bijltje erbij neergooien, maar heb toch doorgezet en inmiddels kan ik er goed mee spelen.
Hoe hebben de deelnemers het ervaren?
De deelnemers kwamen bij de start om 09:00 uur ‘s ochtends niet altijd even enthousiast online en hadden vaak de houding: daar gaan we, drie uur lang integriteit, hoe houden we dat vol…? Maar uiteindelijk was iedereen elke keer na afloop zeer enthousiast en is de tijd steeds voorbijgevlogen. Dat komt denk ik vooral omdat ik socratisch te werk ga. Ik ben niet zozeer aan het doceren en aan het vertellen, maar neem deelnemers door vragen te stellen aan de hand; ze moeten echt zelf aan de bak. Als je wordt uitgedaagd om zelf over dingen na te denken, kom je namelijk in een actieve werkmodus. Wat hieraan bijdraagt is, dat ik verschillende werkvormen gebruik; deelnemers voeren denk-opdrachten uit en delen de resultaten via de chatfunctie, gaan met mij in vraaggesprek en krijgen duo-opdrachten die ze weer samen via de telefoon uitvoeren/doen.
Dat socratische element, dat klinkt interessant. Licht eens toe?
Het houdt in dat je ervan uitgaat dat mensen zelf eigenlijk al wel weten wat het betekent om goed je werk te doen, maar dat je hen door vragen te stellen laat voelen waar ze zelf nog preciezer over moeten nadenken. Deelnemers komen erachter dat ze op vragen die vanzelfsprekend lijken, niet meteen antwoord hebben. Zo hebben we in een training bijvoorbeeld onderzocht wat het inhoudt om een goed ambtenaar te zijn. In de ambtseed is dat namelijk wat je belooft. Maar wat betekent dat nou, een goed ambtenaar zijn?
En hoe reageerden de deelnemers op die socratische gespreksmethode? Is dit, omdat je nu digitaal werkt, anders?
Van tevoren dacht ik dat de digitale werkvorm een afstand zou creëren tussen mij en de deelnemers. Maar na verloop van tijd merkte ik, dat het juist voor het socratische proces erg goed is. Doordat deelnemers de microfoon aan en uit moet zetten bij het praten, is er een vertraging en ontstaat er een communicatiediscipline. Juist doordat we via Teams werken, worden antwoorden bedachtzaam geformuleerd, gaan we zorgvuldig met elkaar om en verloopt de training erg soepel. Mijn zorg vooraf was dat, omdat iedereen achter zijn scherm zit, het misschien onpersoonlijk zou voelen. Maar ik merk op dat vlak minder verschil met een fysieke bijeenkomst dan ik had verwacht. Bij een ‘live’ training kunnen deelnemers namelijk net zo goed een scherm optrekken, of zich afsluiten. Sterker nog, ik vond de setting eigenlijk wel iets intiems hebben. Zeker omdat we in dit geval werken met een kleinere groep van zes personen, kun je hen allemaal persoonlijk bevragen. Door de online werkvorm valt het decorum van formaliteit weg; je ziet mensen in hun eigen huis, je ziet af en toe een vader, partner of kat door het beeld lopen. Het is daardoor een verassende ervaring van verbondenheid.
Bijzonder! En hoe reageerden de deelnemers op het online-aspect?
De deelnemers waren over het algemeen echt verrast; ze vonden het veel boeiender en leerzamer dan ze vooraf hadden gedacht. Ook gaven ze aan dat ze echt voelden dat ze aan het denken waren gezet en dat het afleggen van de eed niet iets vanzelfsprekends is. Aan het einde van de training vroeg ik ze: willen jullie de eed nog wel echt afleggen? In een van de casussen die we besproken kwam duidelijk naar voren dat iedereen, als zij deze casus in het werk zouden tegenkomen, de aan een ambtenaar opgelegde vertrouwelijkheid, zou schenden. Dat is heel interessant; zo konden we samen uitzoeken hoe je hier integer mee om moet gaan. Sommigen zeiden dat ze de ambtseed wel af gaan leggen, maar dat de vanzelfsprekendheid eraf is. De deelnemers zijn zich nu meer bewust van de rol die ze aanvaarden, met alle consequenties en verantwoordelijkheden naar burgers toe, die daarbij horen.
Dat klinkt als een mooi resultaat. Waar ik nog benieuwd naar ben: voor wie is deze online training allemaal geschikt?
Dat kan ik kort houden: voor alle organisaties en medewerkers die willen nadenken over integriteit en hun eigen beroepsethiek.
Bedankt, Hella. Tot slot: hoe zie je de toekomst van een online training Moreel beraad? Is het ook op de lange termijn inzetbaar?
Wanneer het weer kan, gaan we ook weer fysieke bijeenkomsten organiseren, omdat je dan kunt werken met iets grotere groepen. Maar de online training is echt zeker geschikt voor kleinere groepen, of voor groepen met een grote onderlinge reisafstand. De training wordt tot nu toe erg positief geëvalueerd; dus in de toekomst gaan we Moreel Beraad online, in aanvulling op de fysieke bijeenkomsten, zeker blijven inzetten.
Meer weten? Neem gerust contact op.
